لحیم کاری و جوشکاری دو روش متداول برای اتصال قطعات فلزی هستند. هر دوی این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب روش مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع قطعات، کاربرد مورد نظر و شرایط محیطی بستگی دارد. در این مقاله از سایان اوج پارس، به بررسی هر یک از این روش‌ها و تفاوت‌های آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
لحیم کاری چیست؟
لحیم کاری فرآیندی است که در آن دو یا چند جسم فلزی با ذوب کردن و نفوذ یک فلز پرکننده به هم متصل می‌شوند. فلز پرکننده، که به آن لحیم نیز گفته می‌شود، دارای نقطه ذوب پایین‌تری از فلزات پایه است. در نتیجه، لحیم ذوب می‌شود و بین فلزات پایه نفوذ می‌کند و یک اتصال محکم ایجاد می‌کند.
ابزارهای لحیم کاری
لحیم کاری را می‌توان با ابزارهای نسبتاً ساده انجام داد. هویه معمولی‌ترین ابزار برای لحیم کاری است. هویه‌ها از یک سیم گرم شونده و یک دسته تشکیل شده‌اند. سیم گرم شونده گرما را تولید می‌کند که برای ذوب کردن لحیم استفاده می‌شود.
ابزارهای دیگر لحیم کاری عبارتند از:
انبردست: برای نگه داشتن قطعات فلزی
سیم چین: برای برش سیم
سیم لحیم: برای انتقال لحیم به محل لحیم کاری
روغن لحیم: برای جلوگیری از اکسید شدن فلزات و تسهیل جریان لحیم
مراحل لحیم کاری
لحیم کاری را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد:
آماده سازی قطعات فلزی: سطوح فلزی باید تمیز و عاری از زنگ زدگی و سایر آلودگی ها باشند. برای این کار می‌توان از سیم ظرفشویی یا مواد شیمیایی مخصوص استفاده کرد.
داغ کردن لحیم: لحیم را می‌توان با قرار دادن آن روی نوک هویه داغ ذوب کرد.
قرار دادن لحیم روی سطوح فلزی: لحیم را باید روی سطوح فلزی قرار داد تا بین آنها نفوذ کند.
خنک شدن لحیم: پس از ذوب شدن لحیم، باید اجازه داد تا سرد شود. پس از سرد شدن، اتصال محکم می‌شود.
کاربردهای لحیم کاری
لحیم کاری کاربردهای زیادی دارد. از لحیم کاری برای اتصال قطعات الکترونیکی، لوله کشی، جواهرات و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌شود.
مزایای لحیم کاری
از مزایای لحیم کاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیازی به ذوب فلزات پایه ندارد
- مهارت کمتری نسبت به جوشکاری نیاز دارد
- تجهیزات ساده تری نیاز دارد
- برای اتصال قطعات کوچک و ظریف مناسب تر است
معایب لحیم کاری
در کنار مزایای گفته شده، لحیم کاری می‌تواند معایب زیر را هم داشته باشد:
- استحکام اتصال کمتر از جوشکاری است
- برای اتصال قطعات بزرگ و سنگین مناسب نیست
جوشکاری چیست؟
جوشکاری یکی از روش‌های ساخت است که هدف آن اتصال دائمی مواد مهندسی از قبیل فلز، سرامیک، پلیمر و کامپوزیت به‌یکدیگر است. این کار معمولاً از طریق ایجاد حرارت بالا و ذوب ماده و سپس سرد کردن برای ایجاد جوش انجام می‌شود.
در جوشکاری، دو قطعه فلزی با اعمال گرما و فشار به یکدیگر متصل می‌شوند. گرمای مورد نیاز برای جوشکاری می‌تواند به روش‌های گوناگونی از منابع تامین شود، مانند شعله، قوس الکتریکی، یا پرتو لیزر.
جوشکاری با روش‌های اتصال دما پایین‌تری مانند لحیم‌کاری نرم (Soldering) و لحیم‌کاری سخت (Brazing) که در آنها فلز پایه ذوب نمی‌شود، تفاوت دارد.
بیشتر بخوانید: انواع الکترود جوشکاری (جدول مشخصات و کاربرد)
انواع جوشکاری
جوشکاری را می‌توان بر اساس نوع منبع انرژی مورد استفاده، حالت ماده در حین جوشکاری و نوع اتصال ایجاد شده، به انواع مختلفی تقسیم کرد.
بر اساس نوع منبع انرژی
جوشکاری ذوبی: در این نوع جوشکاری، ماده پایه ذوب می‌شود و سپس با استفاده از یک ماده پرکننده، اتصال ایجاد می‌شود.
جوشکاری حالت جامد: در این نوع جوشکاری، ماده پایه ذوب نمی‌شود و اتصال با استفاده از فشار، اصطکاک یا امواج مافوق صوت ایجاد می‌شود.
بر اساس حالت ماده در حین جوشکاری
جوشکاری در حالت جامد: در این نوع جوشکاری، ماده پایه در حالت جامد است.
جوشکاری در حالت ذوب: در این نوع جوشکاری، ماده پایه در حالت ذوب است.
بر اساس نوع اتصال ایجاد شده
جوشکاری نقطه‌ای: در این نوع جوشکاری، نقاطی از ماده پایه ذوب می‌شوند و سپس با استفاده از فشار، اتصال ایجاد می‌شود.
جوشکاری نفوذی: در این نوع جوشکاری، ماده پایه در عمق مشخصی ذوب می‌شود و سپس با استفاده از فشار، اتصال ایجاد می‌شود.
جوشکاری لب به لب: در این نوع جوشکاری، دو قطعه به صورت لب به لب در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و سپس با استفاده از حرارت، اتصال ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: دستگاه جوش الکتروفیوژن چیست و چه کاربردی دارد؟
کاربردهای جوشکاری
جوشکاری کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. از جمله کاربردهای جوشکاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت و ساز
- تولید خودرو، کشتی و هواپیما
- تجهیزات پزشکی
- صنایع غذایی
- صنایع نظامی
- آموزش جوشکاری
مزایا و معایب جوشکاری:
جوشکاری هم مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:
- استحکام اتصال بسیار بالا است
- برای اتصال قطعات بزرگ و سنگین مناسب است
- برای اتصال قطعات از جنس های مختلف مناسب است
از معایب جوشکاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیاز به مهارت و تجربه بیشتری نسبت به لحیم کاری دارد
- تجهیزات پیچیده تری نیاز دارد
- برای اتصال قطعات کوچک و ظریف مناسب نیست
لحیم کاری و جوشکاری هر دو روش های موثری برای اتصال قطعات فلزی هستند. انتخاب روش مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد و باید با توجه به شرایط و نیازهای خاص پروژه انجام شود.
حال که با فرایند جوشکاری و لحیم کاری به طور جداگانه آشنا شدید، بهتر است به بررسی تفاوت‌های این دو بپردازیم.
بیشتر بخوانید: حدیده کاری چیست؟ (انواع حدیده و کاربرد آنها)
تفاوت جوشکاری و لحیم کاری
همانطور که گفته شد جوشکاری و لحیم کاری دو روش متداول برای اتصال قطعات فلزی به یکدیگر هستند. هر دوی این روش‌ها از گرما برای ایجاد پیوند بین قطعات استفاده می‌کنند، اما تفاوت‌های مهمی نیز بین آنها وجود دارد.
تفاوت از نظر میزان دمای ذوب
در جوشکاری، دمای ذوب فلزات پایه ذوب می‌شود. این دما معمولاً بالاتر از ۴۵۰ درجه سانتیگراد است. در لحیم کاری، دمای ذوب مواد لحیم بسیار پایین‌تر است و معمولاً بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ درجه سانتیگراد است.
استفاده از شار
شار ماده‌ای است که برای تمیز کردن سطوح و جلوگیری از اکسیداسیون استفاده می‌شود. در لحیم کاری، استفاده از شار ضروری است. شار سطح قطعات را از هرگونه آلودگی پاک می‌کند و به ایجاد اتصال محکم‌تر کمک می‌کند. در جوشکاری، استفاده از شار اختیاری است و به نوع جوشکاری بستگی دارد.
نوع منبع گرما
در جوشکاری، از منابع گرمایی مختلفی مانند قوس الکتریکی، پرتو لیزر، گاز و شعله استفاده می‌شود. در لحیم کاری، معمولاً از شعله یا هویه برای ایجاد گرما استفاده می‌شود.
تغییر شکل و ماهیت
در لحیم کاری، مواد پایه تغییر شکل نمی‌دهند. ماده لحیم بین قطعات ذوب می‌شود و پس از سرد شدن، یک پیوند محکم ایجاد می‌کند. در جوشکاری، مواد پایه ذوب می‌شوند و به هم می‌چسبند. این امر می‌تواند منجر به تغییر شکل قطعات شود.
نوع قطعات
لحیم کاری برای اتصال قطعات کوچک و ظریف مناسب است. جوشکاری برای اتصال قطعات بزرگ و محکم مناسب است.
تفاوت‌های این دو در یک نگاه:
| ویژگی | لحیم کاری | جوشکاری |
| روش اتصال | ذوب ماده لحیم و اتصال آن به سطح فلزات پایه | ذوب فلزات پایه و اتصال آنها به یکدیگر |
| دمای اتصال | دمای ذوب ماده لحیم (معمولاً کمتر از 450 درجه سانتیگراد) | دمای ذوب فلزات پایه (معمولاً بالاتر از 450 درجه سانتیگراد) |
| استحکام اتصال | متوسط | بالا |
| مهارت و تجربه مورد نیاز | کم | زیاد |
| تجهیزات مورد نیاز | ساده | پیچیده |
| کاربردها | اتصال قطعات کوچک و ظریف، قطعات الکترونیکی، و قطعات با جنس های مختلف | اتصال قطعات بزرگ و سنگین، قطعات با جنس های یکسان، و قطعات با ضخامت زیاد |
در این مقاله با لحیم کاری و جوشکاری و تفاوت‌های آنها آشنا شدیم. لحیم کاری و جوشکاری هر دو روش‌های موثری برای اتصال قطعات فلزی هستند. انتخاب روش مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد و باید با توجه به شرایط و نیازهای خاص پروژه انجام شود.
اگر قصد خرید ابزارآلات جوش و لحیم را دارید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ برند روتنبرگر آلمان بروید. شرکت سایان اوج پارس دارای نمایندگی رسمی روتنبرگر در ایران است. شما می‌توانید انواع ابزارالات جوش و لحیم را با گارانتی و خدمات پس از فروش از سراسر ایران خریداری کنید.
